مطالبه نفقه و مهریه از ارث شوهر فوت شده

آیا مهریه و نفقه را از ارث شوهر فوت شده می‌توان مطالبه کرد؟

از تکالیفی که به لحاظ شرعی و قانونی بر عهده مرد قرار گرفته، پرداخت نفقه به همسر خود و همچنین پرداخت مهریه در صورت تقاضای همسر است. این نفقه همچون دینی است که به عهده مرد قرار می‌گیرد. به همین دلیل، بعد از فوت مرد نیز در شرایطی زن می‌تواند نفقه خود را مطالبه نماید. ما در این مقاله قصد داریم به بررسی موضوع نفقه زنی که همسرش فوت کرده، بپردازیم و تکلیف پرداخت نفقه زن بعد از فوت شوهر را بررسی کنیم؛ بنابراین، به بررسی نفقه زن و شرایط پرداخت آن خواهیم پرداخت و سپس وضعیت مهریه و ارث زن بعد از فوت شوهر را مورد بررسی قرار دهیم. پس با ما همراه باشید.

مهریه زن بعد از فوت شوهر

مهریه یکی از مهمترین حقوق مالی زوجه است و در واقع پشتوانه مالی زن در زندگی مشترک است و مطابق با قانون مدنی، به محض وقوع ازدواج، زن مالک آن می‌شود و حق هر نوع تصرفی در آن را دارد.

در صورتی که شوهر فوت کند، زن می‌تواند از وراث شوهر، تمام مهر را مطالبه کند و هم‌چنین زمانی که زن فوت کند، وراث او می‌توانند تمام مهریه را از شوهر مطالبه کنند. به طور کلی باید گفت که اگر شوهر ارثی از خود به جای گذاشته باشد بدهی‌های متوفی از اموال بر جای مانده، پرداخت خواهد شد.

نحوه مطالبه مهریه زن پس از فوت شوهر

مطابق با قانون مدنی زمانی‌که شخصی فوت می‌شود، ابتدا لازم است دیون و بدهی‌های مالی وی پرداخت شود و سپس اگر چیزی باقی مانده باشد بر اساس قواعد ارث میان ورثه او تقسیم خواهد شد. اگر مردی قبل از پرداخت مهریه همسرش فوت کند، زن می‌تواند با ارائه دادخواست به دادگاه خانواده مهریه‌اش را مطالبه کند، حتی در صورتی که تقسیم ترکه متوفی انجام شده باشد.

در این صورت وراث موظف هستند مهریه زن را که طلب ممتاز محسوب می‌شود را از محل ماترک، یعنی اموالی که از شوهر به جای مانده، پرداخت کنند. در صورتی‌که مهریه زن وجه رایج یا پول نقد باشد، تاریخ فوت مبنای محاسبه قرار خواهد گرفت و زن بر اساس شاخص سال فوت شوهر، مهریه را دریافت می‌‎کند.

وصول مهریه از دیه شوهر

قبل از جواب به این سوال که آیا مهریه از دیه شوهر قابل وصول است یا خیر، ایتدا به توضیحاتی در مورد دیه می‌پردازیم. دیه مالی است که به دلیل جنایت بر نفس یا عضو به مجنی‌علیه یا ولی یا اولیای دم شخص پرداخت می‌شود. در واقع دیه قسمتی از دارایی شخص و اموالش محسوب می‌شود و وارثین می‌توانند سهم ارث خود را از دیه شخص متوفی مطالبه کنند. از آنجایی‌که دیه دارایی شخص محسوب می‌شود، بنابرین می‌توان بابت مهریه زوجه آن را توقیف کرد.

مهریه دین ممتاز بوده و قبل از تقسیم ترکه زوجه می‌تواند آن را از اموال زوج مطالبه کند. زوجه برای وصول مهریه از دیه همسرش می‌تواند درخواست تامین خواسته دهد و دیه زوج را توقیف کند.

مرجع صالح برای مطالبه مهریه از دیه شوهر

مرجع صالح رسیدگی به مطالبه مهریه از دیه شوهر دادگاه حقوقی است. با توجه به ماهیت دیه، می‌توان به عنوان مطالبه مهریه زوجه توقیف شود. اگر چه دیه مجازات محسوب می‌شود اما ماهیت دیه، دین بوده و در صورت فوت مقصر و محکو‌علیه از اموال وی قابل مطالبه است. همچنین شخصی که دیه به وی تعلق می‌گیرد، دیه به قسمتی از دارایی وی تبدیل می‌شود و در صورت فوت شخص اموال و دارایی متوفی محسوب شده و بر طبق قانون ارث بین وراث تقسیم می‌شود.

حال سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که زوجه برای مطالبه سهم الارث خود از دیه باید به اجرای احکام دادسرا مراجعه کرده و سهم دیه خود را دریافت کند. اما برای مطالبه مهریه خود از سهم دیه باید به دادگاه حقوقی دادخواست مطرح کند.

اگر مهریه وجه رایج باشد برطبق نرخ روز براساس شاخص بانک مرکزی تعیین و به زوجه پرداخت می‌شود. اگر زوجه دارای عقدنامه محضری باشد، برای توقیف دیه و تامین خواسته برای مطالبه مهریه نیاز به پرداخت هزینه خسارت احتمالی نیست. در صورتی‌که مبلغ دیه کمتر از مهریه زوجه باشد، زوجه می‌تواند بقیه مهریه را از دارایی متوفی دریافت کند.

وصول مهریه از سهم الارث

مهریه از جمله حقوق مالی است که بلافاصله بعد از عقد به زن تعلق می‌گیرد و نحوه وصول مهریه پس از فوت شوهر مطابق با ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به مجرد عقد زن مالک مهریه می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن انجام دهد. با استناد به این ماده، زن مالک مهریه‌ای که بر ذمه مرد است، شناخته شده و می‌تواند هرگونه که بخواهد آن را مطالبه کرده و یا حتی با بخشیدن آن ذمه مرد را بری کند.

مهریه بعد از فوت مرد دینی است که بر ذمه وی قرار دارد و جزء بدهی‌های وی محسوب می‌شود که در طول حیات وی پرداخت نشده است. بر اساس قانون مدنی پس از فوت وی در صورتی که اموالی از او به جای مانده باشد، مهریه زن نیز باید از آن اموال پرداخت شود.

چگونگی مطالبه مهریه از ماترک متوفی

زن به محض وقوع عقد مالک مهریه شده است و می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند . به این معنا که پرداخت مهریه زن دِینی است که بر ذِمه مرد قرار گرفته است و جزو بدهی های مرد محسوب می شود . مهریه زن بعد از فوت شوهر ، جزء بدهی های مرد است که در طول مدت حیات وی ، پرداخت نشده است و بر اساس قانون مدنی ، پس از فوت وی در صورتی که اموالی از وی به جای مانده باشد ، باید مهریه زن از اموال وی پرداخته بشود . برطبق قانون مدنی ، زمانی که شخصی فوت می شود،ابتدا باید دیون و بدهی های مالی وی باید پرداخت شود و سپس اگر چیزی باقی ماند ، بر اساس قواعد ارث میان ورثه وی تقسیم می شود. در صورتیکه مردی فوت کند در حالی که مهریه همسرش را نپرداخته باشد ، زن می تواند با ارائه دادخواست به دادگاه خانواده  مهریه اش را مطالبه کند حتی در صورتیکه تقسیم ترکه متوفی انجام شده باشد .دادخواست مطالبه مهریه باید به طرفیت ورثه متوفی اقامه شود . در مواردی هم که مهریه زن وجه رایج یا پول نقد باشد ، تاریخ فوت مبنای محاسبه قرار می گیرد و زن بر اساس شاخص سال فوت شوهر مهریه را دریافت می کند . مهریه زن بعد از فوت شوهر غیر از ارثی است که به وی تعلق می گیرد. در صورت فوت مرد زوجه هم قادربه مطالبه ارث بر طبق قانون مدنی است و هم می تواند مهریه اش را از اموال شوهر فوت شده مطالبه کند.

چند نکته مهم پیرامون مهریه زن بعد از فوت همسر

1. وراث بیش از کل اموال به جای مانده متوفی، مسئولیتی نخواهند داشت. به عبارت بهتر و برای مثال، اگر مردی فوت کند و ارثی بر جای نگذاشته باشد و یا میزان ارث کم باشد و همسر او مطالبه مهریه کند و ارث او جوابگوی مهریه زوجه نباشد، وراث شوهر مسئولیتی نسبت به پرداخت باقیمانده مهریه زن، بعد از فوت شوهر ندارند.
2. اگر اموال به جای مانده از شوهر، کم باشد و چند نفر طلبکار باشد هر کدام از آن‌ها که زودتر مالی از متوفی را توقیف کنند در گرفتن طلب خود در آن مال، اولویت دارد. به عنوان مثال، شخصی فوت کرده و یک آپارتمان به مبلغ ششصد میلیون تومان ارث از او باقی مانده است، مهریه همسر او ۳۰۰ سکه است و یک چک هم پیش طلبکار به مبلغ دویست میلیون تومان وجود داشته باشد، اگر دارنده یا همان طلبکار چک، زودتر از همسر متوفی، موفق به توقیف آپارتمان شود، در گرفتن تمام طلبش اولویت خواهد داشت.
3. در شرایط مساوی، مهریه زوجه متوفی، بدهی ممتاز محسوب خواهد شد و نسبت به سایر طلبکاران، دارای اولویت است؛ پس زوجه با به اجرا گذاشتن مهریه، نسبت به بقیه طلبکاران شوهر اولویت دارد. به عنوان مثال اگر مهریه زن مبلغ ۲۰۰ میلیون باشد و بدهی متوفی به یکی دیگر از طلبکاران، ۲۰۰ میلیون تومان باشد، پرداخت مهریه زن، در اولویت اول و جز بدهی‌های ممتاز خواهد بود.
4. حتی اگر بین زوجین نزدیکی هم واقع نشده باشد و زوج فوت کند، زن دوشیزه او حق دارد کل مهریه را از اموال به جای مانده از شوهر متوفی، تقاضا کند؛ بنابراین مهریه زن در صورت باکره بودن و فوت شوهر، نیز به صورت کامل خواهد بود.
5. زوجه تا قبل از طلاق اگر باکره باشد، حق دارد تمام مهر را از شوهر تقاضا کند. به عبارت بهتر مستحق دریافت تمام مهریه است و این که می‌گویند شرایط مهریه زن باکره، باعث نصف شدن مهریه می‌شود، یک تصور غلط رایج در عرف و جامعه است و فقط در موقع طلاق (چه طلاق از طرف مرد و چه از طرف زن و چه در طلاق توافقی) این چنین عمل خواهد شد.
6. اگر زوجه مثلاً با توقیف مال شوهر کل مهریه را دریافت کرده باشد و هنوز باکره باشد و کار زوجین به طلاق کشیده شود، زن بایستی نصف مهریه دریافتی را به شوهر خود پس دهد که این تفاوت دریافت مهریه زن بعد از فوت شوهر با دریافت مهریه زن قبل از فوت شوهر است.
7. افرادی که ارث می‌برند تا سهم زن را نداده‌اند، نباید در بنا و چیزهایی که زن از آن‌ها ارث می‌برد، بدون اجازه او دست درازی کنند. پس اگر پیش از دادن سهم زن، این‌ها را به فروش برسانند، در حکم معامله فضولی است تا زن معامله را اجازه ندهد، باطل و اگر اجازه دهد صحیح است.

نفقه زن و ضمانت اجرای نفقه زوجه

نفقه شامل تأمین هزینه زندگی زن که شامل خانه، اثاثیه، منزل، غذا، لباس، دارو و درمان بوده که از زمان عقد دائم بر عهده شوهر است. میزان نفقه بر مبنای شئونات خانوادگی زن، عرف و عادت ساکنان هر منطقه و وضع مالی مرد تعیین و محاسبه خواهد شد.

بر اساس قانون مدنی، در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است، بنابراین هنگامی که عقد دائم زن و مرد را به زوجیت یکدیگر درآورد، مرد ملزم به پرداخت نفقه به همسر خود می‌شود. پرداخت نفقه زن به اندازه‌ای مهم است که قانونگذار دو دسته ضمانت اجرا برای عدم پرداخت نفقه تعیین کرده است. نخست تقاضای مطالبه نفقه با استفاده از دادخواست توسط زن و دوم اینکه در صورت عدم پرداخت نفقه، زن می‌تواند از شوهر خود به جرم ترک انفاق شکایت کند.

شرایط پرداخت نفقه به زن

همانگونه که اشاره شد، شرط پرداخت نفقه به زن عبارت است از:

1. زن و مرد در عقد دائم یکدیگر باشند. به همین خاطر است که در عقد موقت، مرد الزامی به پرداخت نفقه به همسر خود ندارد مگر در موارد خاص مثل توافق به پرداخت نفقه در ازدواج موقت.
2. یکی دیگر از شرایط پرداخت نفقه به زن این است که از همسر خود تمکین کند؛ بنابراین در صورتی که زن مرتکب عدم تمکین شود، حق دریافت نفقه را نخواهد داشت.

نفقه زن بعد از فوت همسر

آیا با فوت شوهر، به زن نفقه تعلق می‌گیرد یا خیر؟ در دو مورد زیر، پرداخت نفقه زنی که همسرش فوت کرده است امکان پذیر است:

• از آن جهت که زن بعد از فوت شوهر مکلف به نگهداشتن عده وفات شوهر است، استحقاق دریافت نفقه را نیز خواهد داشت. مدت عده وفات شوهر چهار ماه و ده روز است که در این زمان، زن می‌تواند دادخواست مطالبه نفقه زمان فوت همسرش را بدهد.
• زن می‌تواند نفقه گذشته خود را هم مطالبه کند؛ بنابراین، در صورتی که زن در زمان فوت شوهر خود از او تمکین کرده باشد که در این مورد تمکین، همان عده نگه داشتن است و نفقه‌ای هم دریافت نکرده باشد، بابت نفقه گذشته خود نیز می‌تواند اقدام کند که این نفقه از اموال به جا مانده از شوهر، قابل پرداخت خواهد بود.

 

• بیشتر بخوانید:

• تعریف جامع مهریه؛ از انواع آن تاشرایط تقسیط و زندان

• راه‌های مطالبه مهریه

• محاسبه نفقه زوجه بر اساس قانون مدنی

• قوانین و نحوه تقسیم ارث

جهت گفتگو با وکلای تخصصی قاف، شماره تلفن همراه خود را وارد نمایید.

• Page Code
• Landing Page
• Phone Number*

ارث زن بعد از فوت شوهر

ارث مالی است که بعد از فوت شخص، به بازماندگان و وارثان او (پدر، مادر، زن و شوهر و فرزندان) تعلق خواهد گرفت. در خصوص تفاوت مهم میراث زن و شوهر ماده ۹۴۶ و ۹۴۷ قانون مدنی تعیین تکلیف کرده است. بر این اساس زوج بر حسب مورد، از تمام اموال زوجه ارث می‌برد، اما زوجه فقط از اموال زیر ارث خواهد برد:

1. 1. از اموال منقوله از هر قبیل که باشد.

در این مورد چند فرض وجود دارد:

1. 1. • فرض اول: اگر شوهر فوت کند و فرزند داشته باشد: میزان ارث زن، یک هشتم از آن اموال است.
      • فرض دوم: اگر شوهر فوت کند و فرزندی نداشته باشد: میزان ارث زن، یک چهارم از آن اموال است.
      • فرض سوم: اگر شوهر فوت کند و چند همسر دائم داشته باشد: میزان ارث هر کدام از زوجه‌ها، یک هشتم از آن اموال است.
   2. از قیمت ابنیه و اشجار و عین ابنیه و اشجار (طبق قانون جدید)

به طور کلی، زن از بهای زمین ارث خواهد برد و در صورت عدم پرداخت بهای آن توسط وراث، می‌تواند از عین آن اموال، سهم الارث خود را تملک کند.

در این مورد چند فرض وجود دارد:

1. • فرض اول: اگر شوهر فوت کند و فرزند داشته باشد: میزان ارث زن، یک هشتم از قیمت ابنیه و اشجار یا خود ابنیه و اشجار است.
   • فرض دوم: اگر شوهر فوت کند و فرزندی نداشته باشد: میزان ارث زن، یک چهارم از قیمت ابنیه و اشجار یا خود ابنیه و اشجار است.
   • فرض سوم: اگر شوهر فوت کند و چند همسر دائم داشته باشد: میزان ارث هر کدام از زوجه‌ها، یک هشتم از قیمت ابنیه و اشجار یا خود ابنیه و اشجار است.

سایر حقوق مالی زن بعد از فوت شوهر

1. اجرت المثل
   اجرت المثل زن حتی بعد از فوت شوهر هم قابل مطالبه است. چنانچه زوجه کارهایی انجام دهد که طبق شرع و عرف به عهده‌اش نبوده و به دستور زوج و با عدم قصد تبرع بوده باشد و برای دادگاه هم ثابت شود، دادگاه اجرت المثل آن کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم خواهد داد.
2. مستمری برای زوجه متوفی
   میزان حقوق وظیفه یا همان مستمری زن دائم متوفی، در صورتی که شوهر کارمند استخدامی باشد، به ترتیب زیر است:

• زوجه دائم متوفی از حقوق وظیفه یا مستمری وی برخوردار می‌شود و ازدواج وی مانع دریافت حقوق مذکور نیست.
• درصورت فوت شوهر بعدی و تعلق حقوق به زن در اثر آن، بیشترین مستمری ملاک عمل خواهد بود.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مهریه، نفقه و سایر حقوق زن در زندگی زناشویی، می توانید از راهنمایی وکلای تخصصی خانواده مجموعه مشاوره حقوقی قاف بهره‌مند شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر و گفتکو با وکلای ما کافی است شماره نلفن خود را در فرم زیر ثبت کنید تا مشاورین ما با شما تماس بگیرند.

آیا مهریه بعد از فوت شوهر قابل مطالبه است؟

مهریه از مهم‌ترین حقوق زن بعد از ازدواج است که پرداخت آن از وظایف مرد است و بعد از فوت شوهر هم این حق زن از بین نخواهد رفت و از ماترک شوهر قابل مطالبه است که در مقاله بطور کامل بدان اشاره شده است.

آیا زن می‌تواند مهریه خود را از دیه شوهر وصول کند؟

اگر مردی فوت شود در حالی‌که مهریه همسر خود را پرداخت نکرده باشد، مهریه به عنوان بدهی او باقی می‌ماند که از دیه وی هم قابل مطالبه است.

آیا زوجه بعد از فوت زوج می‌تواند نفقه پیشین خود را دریافت کند؟

زوجه بعد از فوت زوج، مکلف به نگه داشتن عده است که نفقه این مدت به او تعلق می‌گیرد و در شرایطی نیز می‌تواند برای مطالبه نفقه گذشته خود نیز اقدام کند که در مقاله شرح داده شده است.