کارگر و کارفرما از منظر قانون کار

کارگر و کارفرما مطابق با قانون کار، تعاریف مشخصی دارند. کارفرما در مقابل کارگر یا کارمند خود، دارای وظایف روشنی است که در صورت عدم انجام وظایف خود، کارگر بنا بر قانون کار، می‌تواند حق خود را پیگیری کند، اما در مقابل کارگر هم دارای وظایفی است که در صورت عدم انجام وظایف خود، کارفرما حق اخراج او را دارد. در ادامه، به تعاریف قانونی کارفرما و کارگر و وظایف و حقوقیشان را مطالعه می‌کنید:

تعریف کارگر:

با استناد بر ماده ۲ قانون کار، کارگر شخصی است که با هر عنوانی در مقابل دریافت حق‌السعی اعم از حقوق، مزد، سهم سود و یا سایر مزایا به در خواست کارفرما کار می‌کند.

ماده فوق، تاکید بر شخص بودن کارگر دارد، به این معنا که کارگر یک شخص حقیقی است و شخص حقوقی مانند شرکت‌ها یا موسسات به هیچ عنوان کارگر محسوب نمی‌شوند.

عبارت “هر عنوان” در ماده فوق، عام بودن مفهوم کارگر را نشان می‌دهد. بدین ترتیب، عناوینی مانند مهندس و یا حتی دکتر، در شامل شدن یا نشدن فرد به عنوان کارگر تاثیری ندارند. کلیه کارها اعم از کار یدی و بدنی تا کار فکری جز فعالیت کارگری به حساب می‌آید.

بنابرین هر شخص، با هر عنوانی که در مقابل دریافت مزد، زیر نظر و دستور کارفرما، کار می‌کند، تحت پوشش قانون کار قرار می‌گیرد مگر اینکه تحت موارد استثنا قرار بگیرد.

تعریف کارفرما:

با استناد بر ماده ۳ قانون کار، کارفرما شخصی حقیقی یا حقوقی است که کارگر به درخواست او در ازای دریافت مزد برای او کار می‌کند. کلیه مدیران و مسئولان و کسانی که اداره کارگاه را بر عهده دارند به عنوان نماینده کارفرما محسوب می‌شوند، بنابرین مسئولیت تمامی تعهداتی که نمایندگان به کارگر می‌دهند با کارفرما است.

قانون کار برای جلوگیری از ضایع نشدن حقوق کارگران، مدیران و مسئولان را از کارفرما جدا ندانسته و بدلیل عدم داشتن استقلال این نمایندگان، کارفرمایان تمامی تعهدات آن‌ها را بر عهده دارند.

از آنجا که نمایندگان نقش پل ارتباطی بین کارفرما و کارگر را بازی می‌کنند، به این صورت که هم دستورات کارفرما را به کارگران انتقال می‌دهند و از طرفی ناظر بر انجام حسن کار کارگران هستند. تعهد این افراد به اعتبار شخصیت کارفرماست. بنابرین طبیعی است که کارفرما باید دقت کافی در انتخاب نمایندگان خود داشته باشند.

تعهدات کارگران در مقابل کارفرمایان

1. اجرای شخصی کار:
   

   با توجه به قانون کار، کارگر باید کار را به صورت شخصی انجام دهد.

2. دقت در انجام کار:
   

   چنانچه مفهوم مشخصی از دقت کار کارگر در قرارداد پیش‌بینی نشده  باشد، دقت متعارف به نسبت نوع کار و وظیفه محوله بر می‌گردد که اگر از سوی کارگر رعایت نشود، کارفرما می‌تواند آن‌را پیگیری کند.

3. امانت‌داری:
   

   این بند بر دو نکته اشاره دارد. اول، امانت‌داری در اجرای کار و دوم امانتداری نسبت به اشیایی که برای انجام کار در اختیار کارگر قرار می‌گیرد.

4. اجرای فرامین کارفرما:
   

   از بدو استخدام، کارگر در ازای دریافت حقوق، باید زیر نظر شخص مدیریت وظایفی که به او داده شده را به درستی انجام دهد. این امر از تعهدات بارز کارگران است. کارگر نه تنها باید دستورات کارفرما را انجام دهد بلکه باید از دستورات نمایندگان کارفرما نیز پیروی کند.

5. رعایت مقررات انضباطی کارگاه:
   

   کارگر موظف به رعایت موارد انضباطی مطابق با آیین‌نامه‌های انضباطی کارگاه است، چنانچه این موارد را رعایت نکند، کارفرما می‌تواند بعد از دادن تذکرات کتبی، اقدام به اخراج کارگر کند.

تعهدات و تکالیف کارفرمایان در مقابل کارگران

1. پرداخت حق‌السعی به کارگر:
   

   طبق تعریف قانون کار، کارفرما در قبال انجام کار کارگر، موظف به پرداخت حق‌السعی است. کلیه مبالغ قانونی که کارگر به اعتبار قرارداد کار دریافت می‌کند اعم از حقوق، مزد، هزینه خواروبار و مسکن، ایاب و ذهاب، مزایای غیر نقدی، پاداش افزایش تولید، سود سالانه و مواردی از این قبیل را حق‌السعی می‌نامند.

2. رعایت شرایط کار:
   

   کارفرما ملزم است تا ساعت کاری شبانه‌روز که ۸ ساعت در حالت عادی و ۶ ساعت در مشاغل سخت و زیان‌آور است و هم‌چنین شرایط کار نوجوانان را رعایت کند. همچنین کارفرمایان مجاز به کارگیری افراد زیر ۱۵ سال نیستند.

3. پرداخت حق سنوات به کارگر:
   

   پرداخت سنوات یکی دیگر از تعهدات کارفرما است که مربوط به زمانی می‌شود که قرارداد کاری به اتمام رسیده باشد و کارفرما باید حق سنوات کارگران را حساب و به آن‌ها پرداخت کند.

4. بیمه کارگران:
   

   بر اساس قانون تامین اجتماعی، کارفرمایان باید نسبت به بیمه کارگران خود اقدام کنند. بنابرین کارفرما موظف به پرداخت حق بیمه کارگر یا کارگران می‌باشند، در غیر این صورت، کارگر می‌تواند مطابق با قانون کار برای بیمه خود اقدام کند.

5. پرداخت مطالبات معوقه کارگران در پایان قرارداد:
   

   حقوق و مطالبات کارگر از دیون ممتازه محسوب می‌شود و کارفرما موظف است در پایان کار تمام مطالبات و حقوق کارگر را به او یا در صورت فوت او به وارث قانونی او پرداخت کند.

6. ارائه گواهی انجام کار:
   

   کارفرمایان موظف هستند که پس از پایان قرارداد کار و در صورت درخواست کارگر، گواهی انجام کار که دارای زمان شروع کار و زمان پایان کار و هم‌چنین نوع کار است را به او ارائه دهند.

7. تأمین ایمنی کارگاه و وسایل حفظ سلامت کارگران:
   

   کارفرمایان موظف هستند تا مقررات حفاظتی کارگاه را رعایت کنند، آن‌ها در برابر سلامت کارگران در هنگام کار مسئول هستند.